Nüfus Ve Nüfus Sayımları 2

A- YAŞ YAPISI
1. Genç nüfus (0-14 )

Gelişmiş ülkelerde genç nüfusun oranı azdır. Doğum oranı düşük olduğu için. Geri kalmış ve gelişmekte olan ülkelerde doğum oranlarının fazlalığından dolayı genç nüfus fazladır. Ülkemizde bu nüfusun (0-14) oranı %29,8 ‘dir. Bu nüfus bağımlı (tüketici) nüfustur.

2. Olgun Nüfus (15-64 yaş)

Çalışan (etkin ) nüfustur. Gelişmiş ülkelerde bu nüfus fazla iken, diğerlerinde azdır. Ülkemizde bu nüfusun oranı % 64,5 dir.

3. İhtiyar Nüfus(65 +)

Genç nüfus kadar olmasa da tüketici nüfustur. Gelişmiş ülkelerde ortalama yaşam süresi daha uzun olduğu için bu nüfusun oranı yüksektir. Ülkemizde bu nüfusun oranı %5,7 dir.



Geri kalmış veya gelişmekte olan ülke;

Doğumların son yıllarda arttığı gelişmiş ülke . Bunda doğumların teşviki etkilidir. Örnek:İsveç, İtalya, A.B.D,Almanya gibi

Doğum oranının hızla azaldığı ülke,


B-CİNSİYET YAPISI

Ülkemizde kadın erkek nüfus genelde birbirine yakındır. Fakat göç alan illerimizde erkek nüfusunda, göç veren illerimizde ise kadın nüfusunda bir fazlalık olmaktadır.

C. EĞİTİM DURUMU

Cumhuriyetin ilk yıllarında düşük olan okur yazarlık oranı yapılan çalışmalarla 2000 yılında % 87 ye kadar yükseltilmiştir. Ancak bu oranda üniversite mezunlarını oranı çok azdır.

D. KÖY-KENT NÜFUSU

1927-1950 döneminde şehirlerde bulunan nüfusun oranı önemli bir değişim göstermemiş, 1950 yılından sonra şehirlerde bulunan nüfusun oranı hızla artmıştır. Ülkemizde şehirlerde bulunan nüfus, köylerde bulunan nüfusa göre çok büyük bir hızla artmaktadır. 1990-2000 döneminde şehirlerde bulunan nüfusun yıllık artış hızı binde 26.8 iken köylerde bulunan nüfusun yıllık artış hızı binde 4.2'dir. Bunun en önemli sebebi, köyden kente olan göçlerdir.
Ülkemizde şehirlerde bulunan nüfusun oranı son on yılda önemli artış göstererek 1990 yılında yüzde 59 iken 2000 yılında yüzde 64.9'a yükselmiştir.


E. EKONOMİK FAALİYETLERE GÖRE DURUM

1927 yılı sayımına göre nüfusun %82 si tarımda çalışırken ,2000yılında bu oran %48,4 e düşmüştür. Sebebi, tarım dışı sektörlerin gelişmesidir (sanayi ve kamu hizmetleri). Çalışan nüfusun en fazla olduğu ikinci sektör hizmet sektörüdür. çalışan nüfusun %38,6 sı bu sektördedir. Sanayi sektöründe çalışan nüfusumuz ise %12,9' dur.

Not: Bir ülkede tarımda çalışan nüfusun oranı çok az ise o ülke gelişmiş demektir. tarımda çalışan nüfus oranı fazla ise geri kalmış demektir.

YERLEŞME

İnsanların konut adını verdiğimiz barınaklarda toplu veya dağınık bir şekilde hayatını sürdürmesine yerleşme denir.



YERLEŞME ŞEKİLLERİ
A-KIRSAL YERLEŞME

Kır yerleşmeleri, tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin birlikte yapıldığı ya da ön plana çıktığı yerleşmelerdir. Kırsal yerleşmelerin bazılarında yerleşik hayat tarzı (köy gibi), bazılarında konar - göçerlik veya yaylacılık gibi yarı yerleşik tarz görülür.

Kırsal Yerleşmeler;

Toplu Yerleşme
Evlerin birbirine yakın olduğu yerleşme biçimidir. Suyun az olduğu yerlerde ve arazinin düz olduğu ovalık alanlarda insanlar toplu olarak yerleşmişlerdir. Türkiye’de İç Anadolu, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde su kaynakları az olduğu için toplu yerleşmeler fazladır.

Dağınık Yerleşme
Suyun (yağışların) bol olduğu yerlerde ve eğimli bölgelerde, evlerin birbirinden uzak olduğu yerleşmelerdir. Evler arasında bağ, bahçeler vardır. Türkiye’de Karadeniz Bölgesi, dağınık yerleşmenin en yaygın olarak görüldüğü bölgedir. Bölüm olarak Doğu Karadeniz Bölümüdür.

Dağınık yerleşmede su fazlalığı ve yer şekillerinin engebeliliği etkilidir.

Kırsal Yerleşme Çeşitleri

a. Köy altı yerleşmeleri: Çiftlik, mezra, kom, divan, ağıl, oba, yayla gibi yerleşmelere denir. Bunlar köylerden küçüktür. Daha çok, hayvancılık amaçlı veya yazları serinlemek amacıyla kurulmuştur. Doğu Anadolu, G. Doğu Anadolu, Karadeniz ve Akdeniz bölgelerinde yaygındır.

. Köyler

c. Bucak ve nahiyeler

Kırsal yerleşmelerde konutlar birbirinden farklı özellikler gösterir. Bunda etkili faktörler;

KONUT TİPİNDE;

İklim ve Bitki Örtüsü

Nemli iklim bölgelerinde genellikle ahşap evler, kurak iklim bölgelerinde ise toprak ve kerpiç evler vardır.örnek ; Karadeniz Bölgesinde ahşap , İç Anadolu, Doğu Anadolu ve G.Doğu Anadolu Bölgelerinde kerpiç evler hakimdir.

Doğal çevrede en fazla bulunan yapı malzemesi
Sosyal yaşantı; Göçebe hayatı sürdürenlerde konut genelde çadırdır.

Ekonomik olarak gelişmişlik arttıkça betonarme yapılar artmaktadır.

Deprem bölgeleri

B-KENTSEL YERLEŞME



Sanayi, ticaret, eğitim ve yönetim alanlarında çalışan insanların yaşadığı büyük yerleşim birimleridir.

1927-1950 döneminde şehirlerde bulunan nüfusun oranı önemli bir değişim göstermemiş, 1950 yılından sonra şehirlerde bulunan nüfusun oranı hızla artmıştır. Ülkemizde şehirlerde bulunan nüfus, köylerde bulunan nüfusa göre çok büyük bir hızla artmaktadır. 1990-2000 döneminde şehirlerde bulunan nüfusun yıllık artış hızı binde 26.8 iken köylerde bulunan nüfusun yıllık artış hızı binde 4.2'dir. Bunun en önemli sebebi, köyden kente olan göçlerdir.
Ülkemizde şehirlerde bulunan nüfusun oranı son on yılda önemli artış göstererek 1990 yılında yüzde 59 iken 2000 yılında yüzde 64.9'a yükselmiştir.

Türkiye’de kentleşme hızı , sanayileşme hızından daha yüksektir. Bu durum gecekondulaşmayı (Çarpık kentleşme) beraberinde getirmiştir. Ayrıca trafik, eğitim-sağlık problemleri , hava kirliliği ve fabrikaların kent içinde kalması gibi durumları oluşturmaktadır.

Bölgeler arasında şehir nüfus oranı en fazla olan bölge Marmara Bölgesi iken en az olan bölge Karadeniz Bölgesidir. Marmara Bölgesindeki nüfusun yüzde 79'u, Karadeniz Bölgesindeki nüfusun ise yüzde 49'u şehirlerde bulunmaktadır

Şehirler Fonksiyonlarına Göre Şu Gruplara Ayrılır

Tarım şehirleri

Ege Bölgesinde; Akhisar, Turgutlu, Salihli, Alaşehir, Ödemiş, Tire gibi. Marmara Bölgesinde ; Kırklareli, İnegöl, Lüleburgaz gibi. Karadeniz Bölgesinde; Bafra, Çarşamba, Giresun ,Rize, Düzce, Niksar gibi. İç Anadolu Bölgesinde; Karaman ,Aksaray, Akşehir, Kırşehir, Nevşehir, Niğde gibi

Ticaret Şehirleri

İstanbul, İzmir, Denizli, Manisa, Aydın, Ankara, Konya, Bursa, Kayseri, Eskişehir, Afyon, Malatya, Van ,Elazığ, Ş.Urfa, G.Antep gibi.

Sanayi Şehirleri

İstanbul, İzmit, Adapazarı, Bursa, İzmir. Adana, Batman, Karabük Ereğli, Kırıkkale, Seydişehir, İskenderun gibi.

Liman Şehirleri

İstanbul, İzmir, Mersin, Antalya, Samsun, Trabzon, İskenderun, Zonguldak gibi

Turizm Şehirleri

İstanbul, İzmir,Çeşme, Antalya, Bodrum; Marmaris,Fethiye, Kuşadası Alanya, Mersin, Bursa, Bolu, Nevşehir (Ürgüp-Göreme) gibi.

İdari Şehirler

Ankara (başkent), İstanbul, Bursa, Konya, Edirne (geçmişte başkent olmaları)

Askeri Şehirler
Sarıkamış, Çorlu, Erzurum, Konya, Malatya , Kırkağaç, Manisa gibi.

Kültürel Şehirler
İstanbul, İzmir, Ankara başta olmak üzere bazı yerleşim merkezlerimizin gelişmesinde o merkezlerde bulunan üniversiteler de etkili olmuştur.



GÖÇLER
İÇ GÖÇLER

Ülke içinde insanların yer değiştirmesine iç göç denir.

DAİMİ İÇ GÖÇLER

Ülke içerisinde yer değiştiren insanların göç ettikleri yerlere yerleşmesi ile gerçekleşir. Özellikle sanayi kentlerine yapılan göçler daimi iç göçtür. Sanayi kentlerinde nüfus yıl içinde fazla değişkenlik göstermez.

İç göçler 1950 ‘den sonra ulaşımın gelişmesi ve sanayileşme ile artış göstermiştir. Köyden kentlere göçün kırsal alanların itici ve kentlerin çekici yönü gibi çeşitli nedenleri bulunmaktadır.

MEVSİMLİK (GEÇİCİ) İÇ GÖÇLER

Tarım işçi göçü ve turizm amaçlı yapılan göçlerdir. Örnek: Çukurova'da yaz döneminde tarım işçi göçünden dolayı nüfus hızla artar. Bunun yanında Bodrum, Marmaris Kuşadası gibi merkezlerde yazın turizm sebebiyle nüfus hızla artar. Ayrıca hayvanları otlatmak için yaylalara yapılan göçler de mevsimlik göçlere örnektir.

İç Göçün (Köyden Kente) Sebepleri

Hızlı nüfus artışı

Tarım alanlarının miras yoluyla küçük parçalara ayrılması,

Tarımda makineleşme ile işsizliğin oluşması (bu genelleme Doğu Karadeniz Bölümünde geçerliliğini yitirir.).

Eğitim hizmetlerinin yetersizliği,

Kan davaları

Erozyon sebebiyle tarım alanlarının verimsizleşmesi

İklim ve yer şekillerinin olumsuz etkileri.

Sağlık hizmetlerinin yetersizliği (en az etkili).

İş imkanlarının sınırlı olması.

Kentlerde sanayinin gelişmiş olması.

Köyden Kente Göçün Sonuçları

Nüfusun dağılışında dengesizlik olur.

Yatırımların dağılışında dengesizlik olur.

İşsizlik ortaya çıkar.

Konut sıkıntısı olur. Sonuçta gecekondulaşma olur.

Sanayi tesisleri (fabrikalar) kent içinde kalır.

Çevre sorunları artar.

Trafik, eğitim-sağlık problemleri olur.

Alt yapı hizmetlerinin götürülmesi zorlaşır.

Kültür çatışması olur.

Kırsal kesimdeki yatırımlarda verimsizlik olur.

Köyden Kente Göçü Önlemek İçin;

Sulamalı tarım yaygınlaştırılmalı,

Modern tarım yöntemleri yaygınlaştırılmalı.

Besi ve ahır hayvancılığı geliştirilmeli.

Eğitim –sağlık hizmetleri geliştirilmeli.

Tarıma dayalı sanayi kolları kırsal kesime kaydırılmalı

Alt yapı hizmetleri geliştirilmeli (yol ,su, elektrik, haberleşme).